کودک عامل گسترش نسل است و تولد هر کودک میتواند بر پویایی خانواده
اثر بگذارد، والدین و دیگر اعضای خانواده باید تغییرات متعددی را جهت
سازگاری با عضو جدید تحمل کنند. تولد یک کودک ناتوان[1] بر خانواده میتواند اثرات عمیقی داشته باشد، زیرا خصوصیات کودکان و نوزادان معلول[2]
حدود انتهایی رفتار است و از آنجایی که معلولیت و رفتارهای ناشی از آن
امری ثابت و پایدار می‌باشد، این امر بر تعاملاتی که کودک با والدین و
خواهران و برادران خود دارد، تاثیر می‌گذارد (هالاهان وکافمن[3]، 1998).
مراقبت‌های اضافی که برخی از کودکان معلول به والدین تحمیل می‌کنند،
برنحوه تعامل والدین تاثیر می‌گذارد. بروز معلولیت در فرزندان اختلالات
عاطفی و مشکلات اقتصادی زیادی را در خانواده ایجاد میکند، بنحوی که یکایک
افراد خانواده دچار بحرانهایی ناشی ازوجود فرد معلول می‌شوند.
روابط دچار سردی وتیرگی میشود و روابط اجتماعی خانواده نیزمحدود
می‌گردد. سایر فرزندان دچار مشکلات عاطفی و اجتماعی می‌گردند و بطور کلی
بهداشت روانی خانواده که ضامن سلامت کودکان و سرمایه‌های فردی-اجتماعی است
به شدت به مخاطره می‌افتد هر چند خانواده‌های کودکان معلول فشار روانی
بیشتری را تجربه می‌کنند ولی سازگاری زناشویی بالاتری را از خود نشان
می‌دهند(حسین نژاد، 1375).
در تحقیق حاضر سعی محقق بر روشن کردن این موضوع است که آیا حضور کودک
عقب مانده ذهنی در خانواده میتواند بر سازگاری اجتماعی مادران اثرات منفی
داشته باشد یا نه؟
2-1- بیان مساله
خانواده یک نظام اجتماعی است که اختلال در هر یک از اجزای و اعضاء آن کل
نظام را مختل میکند و این نظام مختل شده به نوبه خود اختلالات مربوط به
اعضاء را تشدید و مشکلات جدیدی را ایجاد میکند. با این نگرش، معلولیت یکی
از فرزندان، برتمامی خانواده و کارکردهای مختلف آن و بر یکایک اعضاء تاثیر
غالبا منفی باقی می‌گذارد. به عبارت دیگر معلولیت فرزندی در خانواده، مانع
از آن میشود که خانواده بتواند کارکردهای متعارف خود را بنحو مطلوب داشته
باشد.
از جمله این کارکردها تامین موجبات رشد و پرورش شخصیت فرزندان، تأمین
محیطی دلپذیر برای اعضاء و ایجاد پایگاهی برای برقراری روابط اجتماعی
خانواده با دیگران می‌باشد. خانواده پایگاهی برای برقراری ارتباطات اجتماعی
است و برقراری ارتباط با دیگران در استحکام شبکه خویشاوندی سهم بسزایی
دارد (ناصرشریعتی وداورمنش، 1374ص 117-116).
همانطور که می‌دانیم انسان عادی برای حفظ و تطابق خود با محیط از انواع
روشهای خودآگاه و مکانیسم‌های دفاعی کمک می‌گیرد. ولی هر انسانی در برابر
فشارها و عواملی که سبب ایجاد تنش و فشار روانی در او میشود، دارای آستانه
تحمل است و چنانچه فشارهای محیطی او بیش از اندازه شود، در نقطه‌ای تعادل
روانی او به مخاطره می‌افتد (اسلامی‌نسب، 1373ص33).
با به دنیا آمدن کودک ناتوان فشارهایی بر والدین وارد می‌گردد که موجب
بر هم خوردن آرامش و انسجام خانواده میشود، در نتیجه سازش یافتگی آنان را
تحت تاثیر قرار میدهد.
فابر[4] (1975) خاطر نشان می‌سازد که در اثر وجود کودک عقب مانده ذهنی انواع فشارهای زیر به والدین و سایر اعضای خانواده تحمیل میشود:
1) به تعویق افتادن تحول روانی سایر فرزندان
2) محدود شدن پیشرفت خانواده
3) وقوع بحرانهایی مانند مشکلات زناشویی، طلاق، افسردگی والدین
4) بروز احساساتی از قبیل خشم، ناامیدی و احساس گناه (ترنبول وترنبول[5]، 1990 به نقل از شریفی‌درآمدی ص64).
رزنبرگ ورابینسن (1990) به تاثیر شرایط خانواده بر سازگاری با تولد
کودک معلول اشاره می‌نماید. آنها خاطر نشان می‌سازند. خانواده‌هایی که از
نظر وضعیت آموزشی، تربیتی و فرهنگی در وضعیت مناسبی نیستند و از امکانات
حمایتی برخوردار نباشند و شرایط اقتصادی بدی داشته باشند، فرایند سازگاری
را بخوبی طی نمی‌کنند و دچار ناراحتی می‌شوند (به نقل از ماهر،1377).
البرزی (1375) درباره تاثیر کودک عقب مانده ذهنی بر والدین و رویارویی پدر
و مادر با کودک عقب مانده ذهنی نشان میدهد که والدین به واکنشهای مختلفی
دچار می‌شوند که عبارتند از:احساس خجالت (41درصد)، احساس گناه (37درصد)،
پنهان کردن فرزند (10درصد).
خانواده در ارتباط با داشتن چنین فرزندی فشارهایی را تحمل میکند که از
جمله آن مواردی از قبیل نگرانی برای فرزند (87درصد)، آزردگی عصبی
(2/53درصد)، تاثیر بر روابط خانواده (23درصد)، اختلاف زناشویی (18درصد)
اشاره نمود (شریفی‌درآمدی، 1381ص165-164).
فابر (1959) یکی از اولین پژوهشگرانی است که انواع استرس ایجادشده در
خانواده که ناشی از پی بردن به معلولیت کودک است را مورد بررسی قرار میدهد.
یکی ازرایج ترین این استرس‌ها، واکنش اندوه است. این واکنش سمبل یا نشانه
مرگ کودک طبیعی است. بعبارت دیگر، داشتن کودک معلول نشانه از دست دادن یک
کودک طبیعی است. آگاهی از اینکه کودک آنها با مشکل متولد شده است و این
مشکل ادامه خواهدیافت، فرایندی از اندوه را موجب میشود که شبیه اندوهی است
که اعضاء خانواده کودک در حال فوت با آن روبرو است.
فابر اشاره میکند که وجود کودک معلول اغلب موجب اختلال در رشد و تعالی
خانواده نیز میشود. او ویژگی بحرانی که خانواده با آن روبرو است را مانند
یک توقف در چرخه زندگی خانواده تعریف میکند که در اثر آن :
الف) رشدوتکامل خانواده کند میشود
ب) هماهنگی میان و ظایف اعضاء خانواده مختل می‌گردد، در حالیکه در شرایط
عادی این هماهنگی موجب رشد و تکامل خانواده میشود (ملک‌پور، 1369).
از عوامل فشارزا بر خانواده و والدین کودکان معلول، عوامل غیر اجتنابی
هستند که در برابر فعالیتها و اهداف خانواده موانعی را بوجود می‌آورند، این
عوامل مشقت‌های عمومی هستند که با فعالیتهای تفریحی، فرصتهای شغلی و
فعالیتهای مربوط به سازمان خانواده مرتبط هستند. مک کابین و همکاران
معتقدند که هم میزان و هم انعطاف تفریح و فراغت[6]
در این خانواده‌ها کاهش می‌یابد و به همان صورت نیز به دلیل کارهای زیاد
مسایل زمانی کاهش پیدا میکند. عوامل فشارزای دیگر ناشی از زندگی اجتماعی
خانواده[7] می‌باشند (حسین‌نژاد، 1375).
کازات و ماروین (1984)، فابر (1959) واکنشهای منفی که والدین از دوستان و
همسایگان مشاهده می‌کنند و همچنین خجالت و احساس شرم والدین و یا خواهران و
برادران به خاطر فرزند یا برادرشان، همچنین ترس از حوادث و تصادفات نیز
میتواند منجر به انزوای اجتماعی خانواده گردند (دارلینگ و سلیگمن، 1989به
نقل از ایلالی،1376).
در خانواده‌های کودکان معلول مادر بیشترین دشواری و فشار را در نگهداری
کودک تجربه میکند. با حضور کودک معلول در خانواده مادر دیگر قادر نیست
مانند قبل کارهایی مثل آماده کردن غذا، شستن لباسها، خرید هفتگی خانه و کمک
در تکالیف مدرسه را بخوبی انجام دهد. زمانی را که صرف افراد دیگر خانواده
می‌کرد، کاهش می یابد. زیرا بیشتر وقت او صرف مواظبت و تامین احتیاجات کودک
معلول میشود. با دور شدن مادر از کارهای قبلی، سایر اعضای خانواده بیشتر
احساس مسولیت می‌کنند. ممکن است برای افراد دیگر خانواده، سازگاری با
فشارها و امور جدید که ناشی از وجود کودک معلول است، بسیار مشکل باشد
(ادیب‌سرشکی، 1380ص132).
3-1-اهمیت وضرورت
یکی از مهمترین لوازم سلامت روانی، وجود محیط خانوادگی سالم است. این
محیط زندگی را می‌توان طوری تنظیم کرد، که هر چند در بهبود وضع افراد، موثر
نباشد لااقل موجب تخریب آنها نگردد. در جامعه ما اعتقاد بر این است که
حمایت از نظام اجتماعی، حمایت از همه اعضای آن می‌باشد.
بلافاصله پس از پرداخت ، لینک دانلود به شما نمایش داده می شود و همچنین یک نسخه نیز برای شما ایمیل می شود .
فرمت فایل:
doc
حجم فایل:
745 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل:
167
کلمات کلیدی : کودکان عقب مانده و استثنائی و مسائل سازگاری خانواده آنها , پروژهایی در مورد کودکان عقب مانده و استثنائی و مسائل سازگاری خانواده آنها , مقالاتی در مورد کودکان عقب مانده و استثنائی و مسائل سازگاری خانواده آنها , مطالبی در مورد کودکان عقب مانده و استثنائی و مسائل سازگاری خانواده آنها
